Sergej Prokofjev (1891 - 1953)
Prokofjev groeide op in de Oekraïne, waar zijn muzikale moeder zijn talent ontdekte. Na zijn studie aan het conservatorium in St. Petersburg, reisde hij ondermeer naar Londen om Diaghilev te ontmoeten voor wie hij drie balletten componeerde. Uiteindelijk reisde hij na omzwervingen door Europa en Amerika terug naar Rusland, waar hij, zoals veel andere kunstenaars met hem, last kreeg van de censuur van het Centraal Comité van Stalin, die de kunst beoordeelde op patriotistische gronden. Zo werd hij in 1948 beticht van 'formalistische perversies en antidemocratische tendensen'. Detail: hij overleed op dezelfde dag als Stalin, die hem de laatste jaren het leven zo zuur had gemaakt.
Zijn stijl hikt op twee uitersten: aan de ene kant werken vol dissonanten en grote verschillen in dynamiek en klankkleur, en aan de andere kant werken die beïnvloed zijn door de klassieke schrijfstijl van Haydn en Mozart. Zo schreef een Franse criticus eens: "Prokofjev waait met alle winden mee."
Zie voor concerten in De Oosterpoort de vorige pagina: Grote Russen 1
Kop
Peter en de Wolf van Prokofjiev: een van de eerste muziekstukken die een educatief doel hadden: herken het instrument en de personage die het verbeeldt. Wist je dat David Bowie fan is? Zoek verder op youtube als je die versie wilt horen.
Saint-Saëns zou later ook een werk schrijven waarin je instrumenten kunt ontdekken: zijn Carnaval des animaux
Kop
Het vierde deel van zijn Klassieke symfonie, met toegankelijke melodieën. De Wiener Philharmoniker staat onder leiding van Gergiev wiens persoonlijke dirigeerstijl hier goed te zien is
Kop
Een fragment uit het ballet 'le pas d'acier' (1925- 1926). Een werk dat in het westen omschreven werd als 'bolsjewistische kakofonie', en in Rusland als 'verderfelijke westerse moderniteit'
Kop
Grigory Sokolov speelt hier het derde deel van zijn Zevende pianosonate
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)
Een andere componist die te lijden had onder het Sovjetregime was Sjostakovitsj. Zijn Eerste symfonie werd enthousiast ontvangen, in woorden als 'onstuimig' en 'uitdagend', woorden die vanaf 1935 echter niet meer pasten binnen het gewenste klimaat. In de Pravda verscheen een artikel over zijn muziek met als titel 'Chaos in plaats van muziek' waarin ondermeer het volgende geschreven werd: "Het doel van goede muziek is de massa inspireren ... Maar dit is heel gevaarlijke muziek." Zijn opera 'Een lady Macbeth uit het district Mtsensk' dat eerst veel succes had geoogst, werd verbannen en Sjostakovitsj werd de 'vijand van het volk'. Totdat hij zijn Vijfde symfonie schreef, met als ondertitel 'Het antwoord van een sovjetkunstenaar op terechte kritiek'. Dat hij dit niet echt meende hoorde de meeste critici niet...
Kop
De Vijfde symfonie. Sjostakovitsj zei zelf het volgende over zijn werk: "Ik denk dat het voor iedereen duidelijk is wat er in de vijfde symfonie gebeurt. Je moet een volslagen uilskuiken zijn om het niet te horen... De vreugde klinkt geforceerd, afgedwongen. Alsof iemand je met een stok slaat en zegt: "Je moet blij zijn, je moet blij zijn." Je staat half verdoofd op en zegt: "Ik moet blij zijn, ik moet blij zijn..."
Kop
Sjostakovistj schreef ook filmmuziek, waaronder deze wals
Kop
Celloconcert nr 1, met de fenomenale Misha Maisky
Kop
Het Achtste Strijkkwartet, gespeeld door het Borodin Kwartet. Volgens de bladmuziek is het werk opgedragen "ter nagedachtenis van de slachtoffers van fascisme en oorlog". Lev Lebedinsky, een vriend van Sjostakovitsj zei dat Sjostakovitsj na het schrijven van het werk zelfmoord wilde plegen. Het kwartet behoort tot zijn meest intieme werken. Het werk werd geschreven in Dresden, waar Sjostakovitsj de puinhopen van de bombardementen van de geallieerden zag toen hij daar was voor het schrijven van muziek voor de film Five Days, Five Nights
Kop
Peter Buwalda, bekend van zijn boek Bonita Avenue, spreekt over de Tiende symfonie van Sjostakovitsj
Kop
In February 2010, Anna Gawboy, a doctoral candidate at the Yale School of Music and scholar of Russian composer Alexander Scriabin, attempted to realize the composer's final work: a symphony of sound and light called "Prometheus: Poem of Fire". To accomplish this, Anna worked closely with Toshiyuki Shimada, conductor of the Yale Symphony Orchestra, and Justin Townsend, an award-winning lighting designer.
Anna and Justin spent a year developing ideas and preparing for the performance, but a majority of the lighting work was done just days before the concert. This documentary covers the events of that week and the performance itself.